Nghị luận văn học được xem là một dạng văn bản chính và được sử dụng một cách rộng rãi, được phổ biến trong hầu hết các loại văn bản hiện hành cũng như được lan truyền trong giáo dục học sinh, do đó đến nay nghị luận về văn học rất được ưu tiên bởi sự bộc bạch cảm xúc tác giả của nó.
Nghị luận văn học là gì?
Hiện nay, đối với nhiều người có niềm đam mê văn học một cách sâu sắc thì nghị luận văn học là một trong những phương thức cũng như một dạng được yêu thích nhiều nhất, cũng như được ưa chuộng nhiều nhất.
Có rất nhiều lý do mà mọi người ưa chuộng nó, nhưng trước hết, chính từ bản chất của phương thức nghị luận của văn học này chính là yếu tố cốt lõi để mọi người đặt niềm tin ở nó.
Nghị luận văn học là một văn bản mà người viết hay tác giả sẽ bộc bạch ra những tâm tư, tình cảm cũng như đánh giá của mình về một văn bản, một vấn đề, một triết lý liên quan đến văn học.
Nói một cách sâu sắc hơn chính là sự cảm thụ văn học của người tác giả đối với những yếu tố có trong văn chính là văn học được nghị luận. Do vậy, với phương thức này, văn học được nhìn nhận một cách rõ nét nhất.
Bằng những am hiểu sâu rộng và sự tìm tòi đánh giá vấn đề, thì người viết sẽ phân tích ở nhiều góc độ những vấn đề văn học mà người viết đang hướng tới, đồng thời tìm ra được những ẩn ý của tác giả tác phẩm và nêu chúng lên ở dưới góc độ cá nhân của mình.
Do đó có thể nói văn học nghị luận là một trong những phương thức cũng như cách phân tích sâu sắc và thể hiện được chuyên môn, mức độ nhìn nhận khách quan của người viết nhất.
Nghị luận văn học có mấy dạng?
Với những người có niềm đam mê văn học và đã có một quá trình tìm hiểu cũng như gắn bó với văn bất kể là Việt Nam hay thế giới thì đều có thể biết được nghị luận một tác phẩm văn học là cả một kho tàng rộng lớn, có rất nhiều thể loại, nhiều dạng khác nhau.
Nghị luận một đoạn thơ hay một bài thơ
Với yêu cầu nghị luận một đoạn thơ hay bài thơ, người viết sẽ nhìn nhận những vấn đề xuất hiện có trong bài hay đoạn thơ đó, những khía cạnh cần phân tích ở đây bao hàm rất nhiều thứ, từ chi tiết đến bao quát, từ vấn đề nhỏ đến vấn đề lớn.
Thông thường người viết sẽ đánh giá thể loại thơ có phù hợp với chủ đề đang hướng đến, cách gieo vần có hợp lý và cách sử dụng ngôn từ có trau chuốt hay hoa mỹ hay không.
Bên cạnh đó, nội dung bài thơ, đoạn thơ có đặc sắc hay không chính là một điều cần phải phân tích, do đó cùng với câu từ thì nội dung hướng đến cũng rất đáng nói vì có nhiều tác giả ẩn ý rất sâu xa trong từng câu nói.
Nghị luận về một vấn đề có trong một tác phẩm văn xuôi
Ở phương diện nghị luận văn học trong một tác phẩm văn xuôi, người viết thường sẽ nhận định một vấn đề, một triết lý, một tình tiết hay một hành động của nhân vật có trong tác phẩm.
Đối với phương diện này, người viết cần phải nhìn nhận một cách thấu đáo và suy luận một cách cẩn thận, bởi với cách thức này người viết cần phải nêu cảm nghĩ của mình cũng như nêu bình luận về những vấn đề đó.
Nghị luận cảm thụ văn học về một nhân vật
Nghị luận văn học có lẽ là một phương diện cần người viết có một cái nhìn bao quát và mạch lạc hơn để có thể đánh giá tạo hình, nghệ thuật xây dựng của tác giả và ngụ ý truyền tải những ý kiến của tác giả qua nhân vật đó.
Phân tích diễn biến tâm lí nhân vật qua từng cốt truyện
Đây có lẽ là một trong những dạng phân tích nghị luận văn học khó nhất, bởi đây là phương diện đòi hỏi người viết phải có cái nhìn sâu sắc, nắm rõ được cốt truyền cũng như những vấn đề xảy ra xung quanh nhân vật để từ đó đánh giá vfa hiểu được những hành động và diễn biến tâm lí nhân vật.
Nghị luận về phân tích một hình tượng nhân vật
Thông thường đối với dạng nghị luận văn học này tác giả sẽ dùng một nhân vật để hình tượng cho một tầng lớp, một lớp người trong xã hội, để từ đó phê phán hay ca ngợi những thành phần đó, đồng thời cũng nói lên những quan điểm cá nhân của người viết.
Một số yêu cầu chung cần khi viết bài nghị luận văn học
Đối với một bài văn nghị luận một vấn đề văn học sẽ có những lưu ý nhất định để những người có niềm đam mê và muốn thử sức với lĩnh vực cảm thụ văn học thì chắc hẳn những lưu ý liệt kê sau đây là rất cần thiết.
Trước hết người viết cần nắm rõ về hoàn cảnh sáng tác tác phẩm cũng như người tác giả đã viết nên tác phẩm đó để có thể hiểu cặn kẽ nguồn gốc thì mới có thể phân tích những chỗ cần thiết như tâm tư tác giả gửi gắm.
Cần hiểu đúng vấn đề đang cần phải cảm thụ, chẳng hạn như nếu phân tích tâm lí nhân vật thì phải nói đúng vào trọng tâm, nhìn nhận từng sự khác biệt cũng như chuyển biến nhỏ trong tâm lí nhân vật để có thể hiểu được từng tiểu tiết cần phân tích.
Còn đối với những bài phân tích đoạn thơ hay bài thơ thì người viết cần chú ý đến những cách gieo vần, nhịp điệu của từ ngữ cũng như các phách ngắt nghỉ của bài để từ đó xoáy sâu làm bật lên tính thẩm mỹ, một tính chất độc đáo của thơ ca thì mới được đánh giá là một nghị luận cảm thụ văn học hay.
Khi đánh giá về một vấn đề hay tính chất trong một tác phẩm văn xuôi, cần xoáy sâu vào nội dung, nhận định đúng và khách quan ở nhiều khía cạnh để từ đó có thể hiểu được triết lý sâu xa đó là đúng hay sai và có phù hợp với thuần phong mỹ tục hay đạo đức xã hội hay không.
Cấu trúc bài nghị luận văn học cần tuân theo
Một bài văn nghị luận về văn học có một cấu trúc nhất định như những bài viết khác là sẽ có ba phần: mở bài, thân bài, kết bài. Điều này đòi hỏi người viết phải tuân thủ một cách tuyệt đối, bởi đây như một cấu trúc không thể thay đổi.
Bài văn nghị luận văn học có mở bài như thế nào
Đối với phần mở bài của dạng này người viết cần có am hiểu để có thể dẫn dắt vào vấn đề sẽ nói, do đó, cần có một văn phong tốt để có thể viết và dẫn ý vào đúng trọng tâm chủ đề.
Thân bài của bài văn nghị luận một vấn đề văn học
Khi xác định một vấn đề cần nói trong phạm vị văn học, người viết cần phải xác định và tìm hiểu trước tiên là tác giả và hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm, đề tìm hiểu được nguồn gốc cũng như hoàn cảnh tác giả sáng tác lên bài viết, vì đó cũng là một phần nói lên nội dung và ý nghĩa của văn bản đó.
Tiếp đến cần nêu lên quan điểm của bản thân về tác phẩm đó và cách tiếp cận vào vấn đề cần nói, đây chính là lúc người viết nêu lên cách bàn luận và phong cách văn của mình để có thể phân tích vấn đề đó.
Tuỳ vào cách tiếp cận cũng như cái nhìn phân tích mà nhà văn sẽ có các dẫn chứng và cách bàn luận khác nhau. Đối với các tác phẩm thơ, sẽ phân tích các nghệ thuật và ngụ ý của cách sử dụng phương thức nghệ thuật đó có ý nghĩa gì trong tác phẩm.
Sau đó tác giả sẽ nêu lên những giá trị nhân văn, giá trị nghệ thuật, giá trị hiện thực của vấn đề đó, hoặc cũng có thể nói về những quan điểm của tác giả cũng như điểm nhìn về các vấn đề mà người viết đang hướng đến.
Kết bài của bài văn nghị luận văn học
Phần kết bài sẽ là phần nói lên những thông điệp mà tác giả muốn hướng đến đồng thời tổng kết lại những gì ấn tượng cũng như những nhận định được qua tác phẩm đó.
Cách làm bài nghị luận văn học
Để làm tốt một bài văn nghị luận một vấn đề văn học, người viết cần nắm rõ những cách làm cũng như những vấn đề liên quan đến tác phẩm để có thể nghị luận một cách chính xác và sâu sắc tác phẩm.
Đối với những bài nghị luận về tác phẩm văn xuôi hay những vấn đề trong tâm lý nhân vật, nền hiểu rõ những tình tiết, những hành động trong tác phẩm đó để có thể hiểu được nguồn cơn của tâm lý nhân vật cũng như vấn đề trong tác phẩm văn xuôi.
Đối với các bài văn nghị luận một đoạn thơ hay bài thơ, cần hiểu được những thể thơ và nét đặc trưng của thể thơ đó, để từ đó nhìn thấy được lời lẽ, câu từ để thấy được sự nhịp nhàng trong bài.
Do đó, cách làm bài văn nghị luận về văn học sẽ hướng người viết đến một cái nhìn sâu sắc và khách quan ở nhiều khía cạnh, do đó để làm tốt chủ đề này cần trau dồi, học hỏi cũng như tìm hiểu rất nhiều để có thể nghị luận hay nhất.
Mẹo chuyển ý hay cho bài văn học nghị luận
Trong một nghị luận văn học, người viết muốn bài nghị luận của mình trở nên hay, có sức hấp dẫn thì phải chú ý đến từng câu chữ. Do đó cách chuyển ý trong bài văn nghị luận là một điều hết sức quan trọng.
Người viết có thể sử dụng những từ ngữ chuyển như: trước tiên, sở dĩ, bên cạnh đó, mặt khác,… để chuyển ý cho câu cú thêm mạch lạc và uyển chuyển. Đồng thời, có thể sử dụng những vấn đề hoặc những câu nói có liên quan để dẫn chứng vào cho bài văn tăng sức thuyết phục.
Do đó muốn chuyển ý trong bài văn nghị luận một vấn đề văn học, người viết cần xem xét vấn đề tiếp theo sắp nói sẽ là gì để có thể lựa chọn những cách chuyển ý cho phù hợp và hấp dẫn.
Kết luận
Bài văn nghị luận văn học luôn là một trong những bài được nhiều người viết cũng như nhiều người tìm đọc, bởi nó thể hiện sự sâu sắc và am hiểu sâu rộng cũng như cách nhìn nhận của người viết trong một vấn đề hay tác phẩm nào đó.